• IMQ Igurcoko psikologo bik iradokizun erraz batzuk ematen dituzte gaixoaren eta horren zaintzaileen bizitza hobetzeko.
  
  
• «Zaintzea estres kronikodun egoera da gaixotasunaren hainbat fasetan batez ere, portaeran aldaketak edo mendekotasun fisiko handia badaude; hortaz, laguntza ezinbestekoa da».
  
  

Alzheimer-en gaixotasunaren Mundu Eguna irailaren 21ean gogora ekartzen da urtero. Hala, egun horren helburua da gaixotasunari buruzko kontzientzia areagotzea eta gaixoei nahiz zaintzaileei laguntzea. Alzheimer-en gaixotasuna duen pertsona baten zaintzailea izatea erronka itzela da, baina une esanguratsuak ere baditu.

Alzheimer-en gaixotasuna nahasmendu neurodegeneratiboa da eta, batez ere, oroimenari, adimenari eta portaerari eragiten die, eta dementzien % 60 inguru da. 65 urtetik gora agertu ohi da (kasuen % 6-7an baino ez da lehenago agertzen), eta ohikoagoa da emakumeengan, batez ere 80 urtetik gorakoengan. Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, 2050. urterako, dementzia –Alzheimer-en gaixotasuna barne– duten pertsonen kopurua hirukoiztu egingo da biztanleriaren zahartzearen ondorioz

Alzheimer-en gaixotasunak ez dakar oroimena galtzea bakarrik. Gaixotasunak aurrera egin ahala, pertsonak gaitasun kognitiboak, fisikoak eta funtzionalak ere galtzen ditu; hortaz, horiek gainbegiratu eta etengabe zaindu beharra dago. Hiru fase bereiz daitezke: hasierakoa, tartekoa eta berantiarra, zein bere ezaugarriekin.

Alzheimer-en gaixotasunak zaintzaileen bizitzei eragiten die

IMQ Igurcoko zentro eta egoitzetako neuropsikologo Ainara Castañosek zehaztu duenez, diagnostikoa baieztatzen denean, gaixotasunak zuzenean eragiten dio familiari eta, bereziki, zaintzaren pisua beren gain hartuko dutenei. «Senitartekoek dolua pairatzen dute beren pertsona maitea lehen bezalakoa ez dela jabetzean eta halabeharrez aurrera egiten duen gaixotasuna dela onartzean; halaber, gainkarga emozional, fisiko eta ekonomiko handia dakar gaixotasunak, baina balio eta erabilgarritasun, elkarrekikotasun eta maitasun sentimendu positiboak ere sortzen ditu (“zuk zaindu ninduzun bezala zaintzen zaitut nik”)».

Azaldu duenez, pertsona hurkoek «bikotekidea, aita, ama, ahizpa, anaia edo neba-arreba galtzeaz gain, batzuetan, familia barruan desakordioa sortzen da: nola eman zainketak (etxetik kanpo edo etxean bertan); nola banatu zereginak; kezka, zaintzailea adinekoa bada…».

Zaintzaile diren pertsonek beste familia-erantzukizun batzuk ere (bikotekideak, seme-alabak...) hartu ohi dituzte beren gain, eta haiek ahuldu egin daitezke: «beren burua zatituta dutela sentitzen dute eta, oro har, errudun ustea dute, gehiago ezin egiteagatik edo beren buruarentzat denbora behar izateagatik», adierazi du IMQ Igurcoko neuropsikologoak.

«Zaintzea estres kronikoko egoera bat da gaixotasunaren fase batzuetan, batez ere, portaeran aldaketak badaude edo mendekotasun fisiko handia badago, eta, beraz, laguntza ezinbestekoa da». Gaur egun, baliabide ugari daude Alzheimer-en gaixotasuna dutenei eta horien familiei laguntzeko. «Gaixoak etorkizunean izango dituen beharrak ezagutzeak eta horiei aurrea hartzeak, laguntza emango duten profesionalekin, zaintzaren beste ikuspegi bat ematen du eta ziurgabetasun txikiagoa eta kontrol-sentsazio handiagoa dakartza; eta, hortaz, lasaigarri emozionala eta fisikoa».

Alzheimer-en gaixotasuna duen pertsona bat hobeto zaintzeko iradokizunak

Bestalde, IMQ Igurcoko psikologo Selene Sánchezek gogorarazi du, gaur egun, Alzheimer-gaixotasunak ez duela sendabiderik, baina hainbat tratamenduk eta esku-hartzek lagun dezakeela sintomak maneiatzen. «Zaintzaileak zer egin behar den edo zer ez den egin behar jakiteak alde handia eragin dezake hark zaintzen duen pertsonaren eta bere bizi-kalitatean. Zaintza horrek moldakortasuna eta ulerberatasuna behar ditu, baita egunero sortzen diren erronkak kudeatzeko ikuspegi orekatua ere».

Jarraian, iradokizun batzuk proposatuko dira:

Zer egin

1. Ezarri eguneroko errutina. Horri esker, pertsona seguruago eta erosoago sentituko da.
2. Erabili komunikazio argia eta erraza. Esaldi laburrak eta argiak erabiltzen badira, hobeto ulertuko dira.
3. Moldatu ingurua, seguruago egiteko. Kendu oztopoak eta erabili erorikoak prebenitzeko segurtasun-gailuak.
4. Sustatu gaixoarentzat garrantzitsuak diren jardueretan parte hartzea.
5. Eskaini hautabideak eta errespetatu erabakiak. Horrek gaixoari lagunduko dio kontrol handiagoa duela eta autonomoagoa dela sentitzen.
6. Bilatu laguntza eta prestakuntza. Informatu gaixotasunaz, parte hartu laguntza-taldeetan esperientziak partekatzeko eta gainerakoengandik ikasteko.
7. Erabili oroigarri bisualak. Jarri seinaleak edo oharrak ikusteko moduko tokietan pertsona orienta dadin eta errutina edo egin behar dituen zereginak gogora ditzan.

Zer ez egin

1. Gaixoaren emozioak ukatu, horrentzat benetako emozioak eta baliozkoak baitira.
2. Errutinan beharrezkoak ez diren aldaketak egin, pertsonak orientazioa gal baitezakete eta urduri sentiarazi.
3. Aldatu ezin diren gauzak eztabaidatu eta aurrez aurre jarri. Elkarrizketa bere interesekoak eta gustukoak diren ez gaietara desbideratzen saiatu.
4. Zaintzen den pertsonak ez duela ulertzen pentsatu. Gogoratzeko zailtasunak baditu ere, horrek ez du esan nahi ulertzeko edo sentitzeko gaitasunik ez duenik.
5. Min- edo ondoez-seinaleei jaramonik ez egin.
6. Komeni da gizarte-babesa bilatzea eta lagunekin eta senideekin komunikazioa zaintzea.
7. Zaintzen den pertsonaren eta zaintzailearen jarraipen medikoa alde batera utzi.